صمت و سکوت از ارکان اصلی در سیر و سلوک می باشد که سالکین الی الله باید توجه ویژه ای بر این امر نمایند . مادامی که انسان بر زبان خود کنترل نداشته و آن را اصلاح نکرده است، در خطر گناه و دوری از خداوند مهربان قرار دارد.
چه بسیار افرادی که به خاطر گفتار های نسنجیده و سخنان بیهوده و گناه آلود، موجبات عذاب اخروی خود را فراهم نموده و چه بسیار افرادی که به خاطر رعایت صمت و سکوت از مقربان درگاه الهی می شوند.
آیا رسیدن به مقامات معنوی ارزش این را ندارد که صمت و سکوت را رعایت نماییم؟!
ضرورت اصلاح زبان و رعایت صمت و سکوت برای سالک الی الله
[ای عزیز! سالک باید] در همه خیرات، جدّی (و کوششی) داشته باشد و مخصوصاً اهتمامی در تأدیب زبان مبارکش نماید که هیچ یک از اعضاء، به درجه آن «لازمُ الرّعایه و صَعبُ التأدیبُ وَ العَلاج» نیست.
خلاصه، امر آن به درجه ای مشکل است و رعایت آن خطیر (و بزرگ) و آفات آن خطرناک است که با اینکه قطعاً شرافت حقیقت کلام بر « صَمت » و « سکوت » مسلم است ؛ اطباء روحانی یعنی انبیاء و اولیاء علیهم السلام و حکماء ، مطلق سکوت را ترجیح داده اند و فرموده اند : « اِن کَانَ کَلامُکَ مِن فِضَّهٍ فَسُکوتُکَ مِن ذَهَبٍ » ؛ ( اگر سخنت ارزش نقره را داشته باشد ، سکوتت ارزش طلا را دارد )
بالجمله [ سالک ] باید این را بداند که تأثیر و مدخلیّت زبان اختصاص به بعضی از موجودات ندارد ، بلکه از واجب تعالی – جل جلاله – گرفته تا آخر درجه ی ممکنات ، به تصدیق و تکذیب و بدگویی و ثنا ، راه دارد و خلاصه به دو کلمه ، گوینده را از « اعلی درجه علییّن » به « اَسفَلُ الدَّرَکات » و از « اَسفَلُ الدَّرَکات » به « اعلی درجه علییّن » می برد.
به یک کلمه ی ناسزا که می گوید ، خود را کافر و نجس و به عذاب خالد ( و دائم ) مبتلا می کند و در درجات فسق به یک کلمه ، چند گناه کبیره از قبیل اِفتِراء و غیبت و شماتت مؤمن و قتل هزاران نفوس از اولیاء ، و ریا و کبر و تزکیه نفس و غیر این ها ممکن است مرتکب شود و عمل زبان ابداً مؤُنه و زحمتی ندارد و مخصوصاً آفاتش خیلی باریک و دقیق و تشخیص آن ها برای بزرگان ، محل اعتنا و تأمل است.
این است که روایت شده است که: حضرت سیّد انبیاء (ص) با انبیاء ثلاثه (ع) اجتماع کرده و هر یکی چیزی فرمودند به این عنوان که «هر کس فلان عمل را بکند به کتاب من عمل نموده»؛ آن حضرت فرمودند: «هر کس زبانش را اصلاح نماید، به تمام قرآن عمل کرده!». این فقره در پیش علمای اخلاق از کلمات معجز نشان حضرت محسوب می شود.
پیشنهاد:
(باده گلگون، انتشارات زمان، ص ۹۹، توصیه ۳۳)
بررسی کلی
امتیاز کل
آیت الله میرزا جواد آقا ملکی تبریزی (ره) سالکین الی الله را به رعایت صمت و سکوت توصیه نموده و اصلاح و کنترل زبان را یکی از مهمترین ارکان در سیر و سلوک می دانستند .
