تدبر در سوره نازعات ( النّازِعات )
تدبر در قرآن کریم، سوره النّازِعات
تدبر در سوره نازعات ، رمز امر به معروف و نهی از منکر را به انسان می آموزد.
تدبر در قرآن کریم انسان را از دلبستگی های مادی جدا کرده و او را به یاد امور معنوی و وظایف الهی خویش می اندازد .
هر سوره و بلکه هر آیه از قرآن مجید ، اگر با تدبّر در معانی و مفاهیم آن تلاوت شود ، چشمه های معرفت الهی را بر قلب آدمی جاری ساخته و او را به سمت محبوب حقیقی خویش هدایت می نماید .
قرآن کریم تنها وسیله ای برای گرفتن استخاره و یا تلاوت در هنگام مشکلات و سختی ها نیست ، بلکه جهت انسان سازی و هدایت ما نازل شده است ، که باید با تدبر و تفکر آن را قرائت نماییم.
در ادامه به تدبر در سوره نازعات و بیان نکات مهم درباره این سوره می‌پردازیم.
سیمای سوره نازعات
این سوره در اوایل بعثت در مکه نازل شده ، دارای ۴۶ آیه ، هفتاد و نهمین سوره در قرآن کریم می باشد. سوره نازعات هشتاد و یکمین سوره ای است که از آسمان وحی نازل شده است.
محتوا و محور های سوره نازعات
محتوا و محورهای سوره نازعات شامل موارد زیر می‌شود:
- با بیان قسم ها که ارتباط با مسئله معاد دارد روی تحقق این روز بزرگ تاکید می کند .
- در مرحله بعد به قسمتی از مناظر هول انگیز و وحشتناک آن روز بزرگ اشاره می نماید .
- در بخش دیگر اشاره کوتاه به داستان موسی و سرنوشت فرعون طغیانگر دارد که هم مایه تسلی خاطر پیامبر (ص) و مومنان است و هم هشداری به مشرکان طغیانگر ، و هم اشاره ای به اینکه انکار معاد انسان را به چه گناهانی آلوده می کند .
- در بخش بعد نمونه هایی را از مظاهر قدرت خداوند در آسمان و زمین که خود دلیلی است برای امکان معاد و حیات بعد از مرگ بر می شمرد .
- بار دیگر به شرح قسمتی دیگر از حوادث وحشتناک آن روز بزرگ و سرنوشت طغیانگران و پاداش نیکوکاران می پردازد .
- سرانجام در پایان سوره بر این حقیقت تاکید می نماید که هیچکس از تاریخ آن روز با خبر نیست ، ولی همین اندازه مسلم است که نزدیک است .
نام های سوره و علت نامگذاری نازعات
نام سوره ، نازعات می باشد که بر گرفته از آیه اول به معنای فرشتگان گیرنده جان می باشد .
سیاق های سوره نازعات
آیه ۱ تا ۱۴ – تاکید بر وقوع معاد
وَالنَّازِعَاتِ غَرْقًا (١) وَالنَّاشِطَاتِ نَشْطًا (٢) وَالسَّابِحَاتِ سَبْحًا (٣) فَالسَّابِقَاتِ سَبْقًا (۴) فَالْمُدَبِّرَاتِ أَمْرًا (۵) یَوْمَ تَرْجُفُ الرَّاجِفَهُ (۶) تَتْبَعُهَا الرَّادِفَهُ (٧) قُلُوبٌ یَوْمَئِذٍ وَاجِفَهٌ (٨) أَبْصَارُهَا خَاشِعَهٌ (٩) یَقُولُونَ أَئِنَّا لَمَرْدُودُونَ فِی الْحَافِرَهِ (١٠) أَئِذَا کُنَّا عِظَامًا نَخِرَهً (١١) قَالُوا تِلْکَ إِذًا کَرَّهٌ خَاسِرَهٌ (١٢) فَإِنَّمَا هِیَ زَجْرَهٌ وَاحِدَهٌ (١٣) فَإِذَا هُمْ بِالسَّاهِرَهِ (١۴)
آیه ۱۵ تا ۲۶ – گرفتاری فرعون طغیانگر در دنیا و آخرت
ضمن پرده برداری از ریشه رفتار ایشان ، درباره عاقبت طغیان هشدار می دهد تا هر کس که بنا بر خشیت پروردگار دارد متذکر شود .
هَلْ أتَاکَ حَدِیثُ مُوسَى (١۵) إِذْ نَادَاهُ رَبُّهُ بِالْوَادِی الْمُقَدَّسِ طُوًى (١۶) اذْهَبْ إِلَى فِرْعَوْنَ إِنَّهُ طَغَى (١٧) فَقُلْ هَلْ لَکَ إِلَى أَنْ تَزَکَّى (١٨) وَأَهْدِیَکَ إِلَى رَبِّکَ فَتَخْشَى (١٩) فَأَرَاهُ الآیَهَ الْکُبْرَى (٢٠) فَکَذَّبَ وَعَصَى (٢١) ثُمَّ أَدْبَرَ یَسْعَى (٢٢) فَحَشَرَ فَنَادَى (٢٣) فَقَالَ أَنَا رَبُّکُمُ الأعْلَى (٢۴) فَأَخَذَهُ اللَّهُ نَکَالَ الآخِرَهِ وَالأولَى (٢۵) إِنَّ فِی ذَلِکَ لَعِبْرَهً لِمَنْ یَخْشَى (٢۶)
آیه ۲۷ تا ۳۳ – نفی خود برتر بینی انسان
برشماری مظاهر آفرینش و دعوت او به مقایسه خودش با جهان خلقت
أَأَنْتُمْ أَشَدُّ خَلْقًا أَمِ السَّمَاءُ بَنَاهَا (٢٧) رَفَعَ سَمْکَهَا فَسَوَّاهَا (٢٨) وَأَغْطَشَ لَیْلَهَا وَأَخْرَجَ ضُحَاهَا (٢٩) وَالأرْضَ بَعْدَ ذَلِکَ دَحَاهَا (٣٠) أَخْرَجَ مِنْهَا مَاءَهَا وَمَرْعَاهَا (٣١) وَالْجِبَالَ أَرْسَاهَا (٣٢) مَتَاعًا لَکُمْ وَلأنْعَامِکُمْ (٣٣)
آیه ۳۴ تا ۴۱ – دوزخ ، جایگاه طغیانگران و بهشت ، جایگاه خدا ترسان
آنان که دنیا را بر آخرت ترجیح می دهند و طغیان می کنند ، به سوی جهنم می روند و آنان که نفس خود را از تمایل به پستی باز می دارند و از مقام خدایشان خشیت دارند ، به سوی بهشت رهسپارند .
فَإِذَا جَاءَتِ الطَّامَّهُ الْکُبْرَى (٣۴) یَوْمَ یَتَذَکَّرُ الإنْسَانُ مَا سَعَى (٣۵) وَبُرِّزَتِ الْجَحِیمُ لِمَنْ یَرَى (٣۶) فَأَمَّا مَنْ طَغَى (٣٧) وَآثَرَ الْحَیَاهَ الدُّنْیَا (٣٨) فَإِنَّ الْجَحِیمَ هِیَ الْمَأْوَى (٣٩) وَأَمَّا مَنْ خَافَ مَقَامَ رَبِّهِ وَنَهَى النَّفْسَ عَنِ الْهَوَى (۴٠) فَإِنَّ الْجَنَّهَ هِیَ الْمَأْوَى (۴١)
آیه ۴۲ تا ۴۶ – خنثی سازی آخرین حربه منکران قیامت
با بیان جایگاه پیامبر (ص) به عنوان منذر از قیامت و تاکید بر نزدیکی زمان آن روز ، این حربه را نیز ناکارآمد می سازد .
یَسْأَلُونَکَ عَنِ السَّاعَهِ أَیَّانَ مُرْسَاهَا (۴٢) فِیمَ أَنْتَ مِنْ ذِکْرَاهَا (۴٣) إِلَى رَبِّکَ مُنْتَهَاهَا (۴۴) إِنَّمَا أَنْتَ مُنْذِرُ مَنْ یَخْشَاهَا (۴۵) کَأَنَّهُمْ یَوْمَ یَرَوْنَهَا لَمْ یَلْبَثُوا إِلا عَشِیَّهً أَوْ ضُحَاهَا (۴۶)
نکات اخلاقی و اجتماعی سوره ی نازعات
برخی از نکات اخلاقی و اجتماعی سوره نازعات عبارتند از:
- هرکس دلبسته تر به مادیات باشد ، دل کندنش از آن سخت تر خواهدبود ( والنازعات غرقا )
- تدبیر ارزشی است که به خاطر آن می توان سوگند یاد کرد ( فالمدبرات امرا )
- ازهدایت هیچ کس حتی فرعون مأیوس نباشید و لااقل سخن حق را به او ابلاغ کنید تا اتمام حجت شده باشد .
- در نهی از منکر سراغ ریشه ها بروید ( اذهب الی فرعون )
- اصلاح افراد بستگی به اراده و اختیار خود آنان دارد (هل لک الی ان تزکی )
- تاریخ وسیله عبرت است ، نه سرگرمی و پرکردن ایام فراغت ( لعبره )
- ریشه مبارزه با نفس خوف الهی است ( خاف مقام ربه . . . )
- آخرت به قدری بزرگ است که تمام عمر دنیا و برزخ در کنار آن ، به مقدار شبی یا روزی بیش نیست ( لم یلبثوا الا عیشه اوضحاها )
ویژگی های سوره ی نازعات
آیات ۱۵ تا ۱۹ – دارای نکات جالبی است :
در حالی که فرعون یک طغیانگر است ، دعوت وی را با ملایم ترین و خیرخواهان ترین تعبیر دستور می دهد ، می فرماید به او بگو : آیا میل داری پاک و پاکیزه شوی ؟
در ضمن نمی گوید : من تو را پاک می کنم ، بلکه می گوید : پاکی را پذیرا شوی و این نشان می دهد که پاک شدن باید به صورت خودجوش باشد نه تحمیل از برون .
موسی نخست با مهربانی نفوذ در عواطف و بعد طرح استدلال و بیان حجت می نماید .
این سوره با قسم به فرشتگان وقوع حتمی قیامت را مطرح کرد و در داستان حضرت موسی طریقه هدایت به سوی پروردگار را آموزش داد .
با بیان نعمتهای دنیایی انسان را متوجه ارزش واقعی خویش می نماید تا از دنیا برای آخرت بهره بگیرد و به او متذکر می شود که فرصت خیلی اندک است .
فضیلت سوره ی نازعات
رسول خدا (ص) فرمودند :
کسی که سوره نازعات را بخواند توقف و حساب او در روز قیامت تنها به اندازه خواندن یک نماز روزانه است و بعد آن وارد بهشت می شود.
امام صادق (ع) فرمودند :
کسی که این سوره را بخواند سیراب از دنیا می رود ، و خداوند او را سیراب محشور می کند و سیراب وارد بهشت می سازد ( سیراب از رحمت بی پایان حق )
خداوندا! امنیت و آرامش را در آن روز بزرگ و در این جهان و آن جهان برزخ نصیب همه ما بفرما.
برای مطالعه مطالب بیشتر می توانید مقاله تدبر در سوره انفطار ( الانفطار ) را نیز مشاهده نمایید.
منابع :
تـفـسیـر نـمـونـه – آیـه الله مکارم شیرازی
تـفـسـیـر نـور – اسـتـاد مـحـسـن قـرائـتی
تـدبـر در قـرآن کریم – استاد علی صبوحی
آشنایی با سوره ها – استاد جواد محدثی
بررسی کلی
امتیاز کل
در احادیث وارده از معصومین (ع) به تلاوت سوره نازعات سفارش شده است و توجه داشته باشید که تلاوت قرآن کریم همراه با تدبر و تفکر از ارزش بسیار والایی برخوردار می باشد .
عالی بود
اره خیلی عالی بود ومفید
خیلی ممنونم