نماز شب ، تهجّد و شب زنده داری را جدی بگیریم!

هیچ وقت غذا خوردن و مسائل عادی زندگی را فراموش نمی کنیم و هر روز با لذت انجام می دهیم، چون به آنها احساس نیاز می کنیم و واقعا هم احتیاج داریم و برای ما اهمیت دارد، اما اهمیت نماز شب نزد ما چقدر است؟!

نماز شب ، تهجّد و شب زنده داری را به هر بهانه ای که شده ، از روی تنبلی یا بی تفاوتی و … فراموش کرده و یا ترک می کنیم ، زیرا احساس نیاز نمی کنیم ، نه این که نیاز نداشته باشیم ، کاملا هم به آن محتاج هستیم ولی درک نمی کنیم .

چه وقت به اهمیت نماز شب پی برده و به شب زنده داری احساس نیاز می کنیم؟ زمانی که مشکلی برای ما پیش آمده باشد ، آن وقت به مناجات با خدا در دل شب پرداخته و ایستاده و نشسته و کلا در هر حالتی با خدا راز و نیاز می کنیم ، ولی همین که مشکلاتمان حل شد دوباره دچار غفلت و بی توجهی می شویم .

محرومیت از نماز شب مساله ی ساده ای نیست و کسی که بخواهد به خدا برسد و در سیر و سلوک و تزکیه نفس موفق باشد ، باید بر شب زنده داری مداومت نماید !

بدون شب زنده داری انسان به جایی نمی رسد

[ ای طالب مقامات معنوی ! ] شیخ و پیشوای من در علوم حقّه ، برایم حکایت نمود که از طالبان آخرت ، احدی به مقامی از مقامات دینی نرسید ، مگر آنان که اهل تهجّد و شب زنده داری بوده اند.

اهمیت نماز شب و نتیجه سبک شمردن آن

[ ای سالک مجاهد ! ] در « بَلَد الاَمین » از امام صادق (ع) روایت شده که « هر کس نماز شب نخواند ، از شیعیان ما نیست » و در روایت دیگری رسیده است که « مبغوضترین خلق در نزد خدا کسی است که شب ، چون مرداری بیفتد و روز را به بطالت و تنبلی بگذراند »

محرومان از نماز شب

[ بدان ای عزیز که ] از رسول خدا (ص) روایت شده که فرمود : « هر کس تمام شب را بخوابد ، شیطان در گوش او بول می کند و در روز قیامت مفلس و بی چیز به صحنه ی محشر قدم می نهد و احدی نیست مگر اینکه برای او مَلَکی است که هر شب دو بار او را بیدار می کند و به او می گوید: ای بنده خدا! برخیز و به یاد پروردگارت باش ؛ دفعه سوم اگر توجهی نکرد ، شیطان در گوش او بول می کند » .

من می گویم : مبادا به این اخبار کافر شوی ؛ بلکه به آنها ایمان بیاور و من خدا را گواه می گیرم که بعضی از شب زنده داران را می شناسم که در اوایل کار ، صدای آن ملکی که او را با لفظ « آقا » از خواب بیدار می نمود ، می شنید . و اگر تو دلی داشته باشی ، چه بسا که اثراتی که برای نماز شب رسیده است را دریافته ای .

و اگر به این فضیلت هایی که برای نماز شب رسیده مؤمن باشی ، آن را ترک نخواهی کرد و ضایع نخواهی ساخت ، زیرا طبیعت انسان بر این سرشته شده که دوستدار خیر و خوبی است.

آیا در آن حدیث قدسی نشنیدی که ذات اقدس حق فرمود: « بندگان من برای غروب خورشید ، همچون پرندگانی که شامگاه شوق رفتن به آشیانه دارند ، مشتاق هستند ؟! » و چگونه می توان پذیرفت که کسی به بعضی از این فضایل برای نماز شب معتقد باشد و مشتاق رسیدن وقت آن نباشد ؟!

آیا همین انسان نیست که در تقرّب به سلاطین دنیایی و حکّام این جهان و خلوت با آن ها از مال و اهل خود می گذرد و چه بسا که روح و زندگی خود را در این راه فدا می کند ؟!

و خدای متعال می فرماید : « وَ الّذین آمَنُوا اَشَدُّ حُبّاً لِلهِ » ، ( و کسانی که اهل ایمانند ، محبت شان به خدا از هر دوستی و محبتی بیشتر و شدیدتر است و کمال محبّت را فقط به خدا مخصوص دارند ) .

عذر های غیر موجّه محرومین از نماز شب

[ ای طالب مقام قرب حضرت دوست جلّ جلاله ! به ] کسی که به بهانه ی غلبه ی خواب و بیدار نشدن برای انجام نماز شب ، خود را در ترک آن معذور می دارد توجّهی ننما ، چرا که این عذر از چند وجه مردود است ، از جمله این فرمایش حضرت علی (ع) در جواب کسی که گفت من دیشب به خواب ماندم و توفیق تهجّد و شب زنده داری نصیبم نشد ، فرمود : « تو مردی هستی که گناهانت قید و بندت شده است » .

و دیگر این که خواب ماندن از مثل امری به این بزرگی ، غالباً غیر ممکن است ، آیا طالبان این دنیا را نمی بینی که اگر یکی از آن ها را سلطان وقت ، به خلوت فرا خواند ، گرچه وقت ملاقات با او را دل شب قرار دهد ، او به خواب نخواهد ماند ، بلکه آن شب را از ترس این که مبادا به خواب بماند ، کلاً بیدار بوده و پیوسته به فکر مجلس سلطان و صحبتش با او خواهد بود .

و تو اگر در احوال خویش تأمل کنی ، به یقین خواهی دید که اگر احتمال دهی که کسی نیمه شب  ، مبلغ قابل توجهی پول برایت خواهد آورد ، از شوق دست یابی به آن مال و ترس این که مبادا به واسطه ی خواب از دستت برود ، قدرت بر خوابیدن نخواهی داشت!

از همه ی این ها گذشته ، اگر واقعاً از این خوف داری که به خواب بمانی ، می توانی نزد کسی که تو را در وقت نماز بیدار کند بخوابی تا این که خود ، عادت کنی.

و خلاصه ی کلام این که اگر خواب ، مانع دستیابی به این فضیلت بزرگ شود ، خواری و ذلّتی است که مثلش در این دنیا نیست.

(باده گلگون ، انتشارات زمان ، ص ۵۴، ۲۷۹، ۲۸۰ و ۲۸۱)